Cortisol tekort en de factoren die ervoor verantwoordelijk zijn!

Bijnieren die bovenop elke nier rusten, geven hormonen vrij die adrenaline, aldosteron en cortisol worden genoemd. Hier is ons gespreksonderwerp cortisol. Cortisol is het natuurlijke steroïde hormoon van het lichaam dat de bloedsuikerspiegel reguleert, stress beheert en de bloeddruk reguleert.

Wat is cortisol deficiëntie of cortisol tekort?

Cortisol-deficiëntie is ook bekend als bijnierinsufficiëntie of de ziekte van Addison en is net als een te hoog niveau van cortisol ongezond. De ziekte van Addison is een ernstige aandoening die gelukkig niet zo vaak voorkomt.

Bijnierinsufficiëntie is wanneer onze bijnieren niet genoeg hormonen produceren, met name cortisol, ook wel bekend als het stresshormoon.

Oorzaken van bijnierinsufficiëntie

Bijnierinsufficiëntie kan te wijten zijn aan primaire, secundaire of tertiaire oorzaken. Primaire oorzaken van bijnierinsufficiëntie liggen wanneer de bijnier beschadigd is en niet genoeg cortisol kan produceren. Een secundaire oorzaak van bijnierinsufficiëntie ligt buiten de bijnier. De klier functioneert naar behoren, maar het defect zit ergens anders, namelijk de hypofyse in de hersenen. De tertiaire oorzaak van bijnierdeficiëntie ligt in de hypothalamus van de hersenen.

Enkele wel bekende oorzaken van primaire bijnierinsufficiëntie zijn de volgende:

• Kanker
• Schimmelinfecties
• Tuberculose
• Chirurgische verwijdering van bijnieren
• Auto-immuunziekten (meest voorkomende)

Prominente oorzaken van secundaire bijnierinsufficiëntie zijn de volgende:

• Ontstekingsziekte
• Hypofyse cyste
• Hypofysetumor
• Straling naar de hypofyse

Symptomen van bijnierinsufficiëntie

De symptomen van de ziekte van Addison verlopen maandenlang langzaam. Mensen merken deze symptomen vaak pas op als ze erger worden. Enkele duidelijke kenmerken van de ziekte van Addison zijn als volgt:

• Overmatige vermoeidheid
• Gewichtsverlies
• Verlies van eetlust
• Verdonkering van de huid
• Lage bloeddruk
• Lage bloedsuikerspiegel
• Misselijkheid, braken
• Buikpijn
• Spierpijn
• Depressie
• Stemmingswisselingen
• Haaruitval
• Verminderd libido

Bijniercrisis

Personen met de ziekte van Addison lopen constant het risico op een bijniercrisis, ook wel bekend als een ‘Addison-crisis‘. Als langzaam progressieve symptomen plotseling optreden, wordt dit een bijniercrisis genoemd die tot levensbedreigende aandoeningen leidt. De persoon kan een shock ervaren in combinatie met het cortisol tekort. Het is een noodgeval en de persoon moet onmiddellijk in het ziekenhuis worden opgenomen en hydrocortison-injecties krijgen.

Diagnose

De diagnose van bijnierinsufficiëntie is gebaseerd op anamnese, klinisch onderzoek, bloedonderzoek en beeldvorming. Bloedonderzoek meet de cortisolspiegel. Beeldvorming zoals echografie, CT-scan of MRI van de bijnieren kan worden gedaan om een tumor of hyperplasie beter te diagnosticeren.

Behandeling van bijnierdeficiëntie

Over het algemeen is de behandeling van bijnierdeficiëntie hormoonvervangende therapie. Op deze manier worden de hormonen, d.w.z. cortisol en aldosteron, die niet op natuurlijke wijze door het lichaam worden aangemaakt, aan het lichaam toegediend vanuit externe bronnen, hetzij door een pil of intraveneus.

Dosisaanpassingen zijn nodig bij patiënten met een operatie, zwangerschap en ernstig letsel. Een levenslange behandeling met dergelijke hormoonvervangende medicijnen garandeert een leven van alledag met enige beperkingen. De follow-up wordt bijgehouden door regelmatig de cortisolspiegels te controleren door middel van bloedonderzoek.

Veranderingen in het dieet

Mensen die hormoonvervangende therapie gebruiken, worden op een dieet met een hoog natrium-, calcium- en vitamine D-gehalte gehouden. Als artsen volgen we ze regelmatig op voor alle baselines, inclusief nier- en leverfunctietesten, omdat hormoonvervangende therapie soms tot galstenen leidt.

Conclusie

Een cortisol tekort is het gevolg van een verminderde productie van cortisol door de bijnieren. Oorzaken zijn onder meer infecties, tumoren, chirurgische verwijdering van de klieren of auto-immuunziekten. De behandeling is levenslange hormoonvervanging.