Hoe word je assertiever? Assertief reageren stappenplan

Ben je het beu om het gevoel te hebben dat je stem constant wordt overstemd in gesprekken en vergaderingen? Merk je dat je het eens bent met dingen die je niet echt wilt doen, alleen maar om conflicten te vermijden? Of reageer je zelf juist erg aggressief tegen mensen en werkt dit in je nadeel? Het is tijd om controle te krijgen over jouw assertiviteit en te leren hoe je zelfverzekerder kunt worden in het uiten van jouw gedachten en meningen (op de juiste en effectieve manier).

In dit artikel gaan we dieper in op de voor- en nadelen van assertief zijn en geven we praktische stappen om assertiever te worden. Of het nu in je persoonlijke of professionele leven is, leren hoe je op de juiste manier voor jezelf kunt opkomen, kan een grote invloed hebben op je gevoel van eigenwaarde en algeheel geluk. Dus laten we samen in de wereld duiken om assertiever te worden.

Nadelen van niet assertief zijn (ook wel sub-assertief of aggressief)

Assertief zijn heeft zo zijn voordelen en niet assertief zijn kan je veel vervelende situaties opleveren, waarin je je benadeeld zal voelen.

Zo zijn niet-assertieve mensen:

• Vaker het slachtoffer van pesterijen en andere vervelende situaties
• Over het algemeen minder waardevol in groepen omdat zij hun mening te weinig laten horen (sub-assertief) of juist te veel (Aggressief)
• Krijgen zij minder vaak hun zin omdat zij het niet op de juiste manier vragen
• Zijn er weinig tot geen effectieve leiders die niet assertief zijn

Mocht je niet zo assertief zijn, dan kan ik begrijpen dat je graag assertiever wilt worden. Dit is namelijk niet alleen voor jou zelf fijn, maar ook voor je omgeving.

Wil je eerst weten wat assertiviteit precies is? Lees dan voorafgaand onze pagina over wat assertiviteit is.

Voordelen van assertief zijn

Voordelen van assertief worden:

• Wanneer je van sub-assertief naar assertief gaat zal je omgeving meer aan jouw mening horen en dus meer waarde van je ontvangen
• En wanneer je agressief bent, zal je omgeving minder last van je te felle gedrag ervaren.
• Daarnaast kun je beter voor jezelf opkomen op een manier die gewaardeerd wordt en zal je waardering oogsten met jouw assertieve gedrag
• Je krijgt meer gedaan van anderen op het werk of in privé situaties

Drie categorieën van mate van assertiviteit

We lichten onderstaande categorieën waarin iemand kan vallen even toe. Dit is belangrijk voor je begrip van assertiviteit en het begrijpen van de rest van de informatie in dit artikel.

Sub-assertief gedrag: mensen in deze categorie hebben vaak moeite om hun mening te verkondigen en vinden het lastig om voor zichzelf op te komen en zouden stiekem vaak liever wat assertiever willen worden. Dit zijn de types die vaak instemmen met andere mensen om conflicten te voorkomen en om op deze manier waardering te oogsten. Aan hun behoeftes wordt op het werk niet vaak voldaan.

Agressief gedrag: Mensen in deze categorie mensen houden vaak minder of geen rekening met andere mensen en denken voornamelijk aan zichzelf. Ze oogsten waardering door andere te overschreeuwen en door vaak gemene dingen te zeggen of hard te zijn. Ze zijn vaak goed gebekt maar worden vaak niet gewaardeerd door de meeste andere door hun manier van agressief benaderen. Wel winnen ze vaak confrontaties waardoor het voor hun aantrekkelijk blijft dergelijk gedrag te vertonen.

Assertief gedrag: Assertieve mensen komen voor hunzelf op net als agressieve mensen, maar dan op een wijze waarop meer rekening gehouden wordt met de andere persoon. Hierdoor is het fijn om met hun te spreken. Het is eigenlijk een balans vinden tussen jouw eigen verlangens en die van een ander. Soms laat je iemand anders dus netjes uitspreken, maar kun je iemand altijd op een nette maar duidelijke en vooral effectieve manier vertellen wat jou mening is. Hierdoor haal je maximaal resultaat uit gespreksituaties en zal je gewaardeerd worden om je vaardigheden.

Ook jij kunt vandaag beginnen om assertiever te worden

Hoe wordt je assertiever? Je wordt assertiever door middel van te oefenen. Dit is een open deur, maar wel heel erg waar en het is de beste manier.

Het is echter wel belangrijk dat je van te voren bepaald in welke categorie je nu vooral valt. Het kan zijn dat dit meerdere categorieën zijn of zelfs alle drie, afhankelijk van de situatie of omgeving.

Je kunt bijvoorbeeld op je werk sub-assertief zijn (want je bent bang voor je leidinggevende of collega), thuis ben je agressief (want ze zijn te lief voor je en jij hebt het voor het zeggen) en bij je vrienden ben je assertief (want je voelt je op je gemak en agressief gedrag wordt niet geaccepteerd).

Dit zijn slechts enkele voorbeelden van de mogelijke combinaties of misschien ben je wel geheel agressief of sub-assertief. In dat geval is er het meeste werk aan de winkel om assertiever te worden!

Stap 1 – Bepaal in welke categorie van assertiviteit je valt

Bepaal in welke categorie van de hierboven genoemde opties je valt. Als je dit lastig vindt kun je dit ook aan andere vragen of jezelf een tijdje observeren. Denk na waarom je dingen zegt en welk gevoel hier aan de grondslag ligt.

Je kunt:

• Sub-assertief zijn
• Agressief zijn
• Assertief zien

Ben jij iemand die zich snel nederig, bescheiden en volgzaam opstelt? -> Sub-assertief.
Ben jij iemand die vaak over de grenzen van anderen heen gaat, luidruchtig is en zijn eigen mening vaak doordrukt? -> Agressief. 
Houdt jij rekening met je eigen wensen maar ook met die van anderen en vertoon jij bovenstaande situaties alleen in lichte mate en niet in extreme? -> dan kun jij wel eens assertief zijn.

Kun je niet bepalen in welke categorie je zit? Bezoek dan eerst onze pagina omtrent wat assertiviteit is. 

Stap 2 – Bedenk waarom je in deze categorie zit

• Is het uit angst? Vaak zitten mensen in een bepaalde categorie omdat ze uit angst bepaald gedrag vertonen.

Als je sub-assertief bent, ben je dan bang dat er iemand kwaad op je wordt of vind je dat jouw mening er niet toe doet. Misschien vind je het wel geen karaktereigenschap van jezelf om veel te praten, maar feit is dat je dit in zekere mate kunt ontwikkelen!

Wanneer je agressief bent kun je misschien bang zijn om je ware identiteit te tonen of ben je bang dat iemand anders jou zal kwetsen? Misschien heb je dit aangeleerd in je vroege jeugd en vind je het nu vervelend dat anderen niet met je weglopen en zou je graag aardiger gevonden worden.

Je hebt altijd de kans om bepaalde aanpassingen aan jezelf te doen en de beste dag om te beginnen is vandaag. Wanneer je herkent waarom je bepaald gedrag vertoont, kun je dit gedrag bij de wortel aanpakken. 

Dat werkt vaak nog effectiever dan dingen die men zegt gewoon uit te voeren. Wanneer je dingen domweg gewoon uitvoert pak je de wortel van het probleem dus aan en kan de echte oorzaak van het probleem wellicht gewoon voortleven. 

Het is dus goed om aan assertieve gedragen te werken, maar ook te beseffen waarom je bepaalde gedragingen vertoont en waarschijnlijk zijn dergelijke gedragingen helemaal overbodig en hebben ze geen voet om op te staan!

Wil je meer inzicht in andere onderwerpen zoals angst of stress? Wij behandelen er veel op onze website.

Stap 3 – Waar wil ik heen?

Je wilt met bepaald agressief of sub-assertief gedrag dus naar assertief gedrag. Je weet nu in welke situaties je daar heen wilt en waarom.

Indien je deze behoefte niet hebt, is het haast niet mogelijk om te veranderen, want dan is het te lastig om de nodige stappen te zetten. Het kost namelijk tijd om te gaan oefenen.

Indien je deze behoefte wel hebt is de volgende stap om assertiever te gaan handelen in situaties waarin je niet assertief bent.

Hoe bepaal je waar je heen wilt en hoe je dat? (kun je overslaan als je dit al weet)

De eerste twee stappen zijn vaak heel belangrijk en de motivatie hierbij is ook erg belangrijk. Het is belangrijk dat deze motivatie vanuit jezelf komt. Dat je voor jezelf een gemakkelijker, fijner en ook beter leven wilt. 

Dit is het krachtigst wanneer het uit jezelf komt en een stuk minder krachtig wanneer het van buiten komt. Dit omdat je er minder moeite voor hoeft te doen als het verlangen uit jezelf komt.

Als je weet waar je heen wilt kun je beginnen met oefenen. Het is belangrijk om dan te weten van bijvoorbeeld: ik wil minder agressief reageren wanneer mensen niet doen wat ik wil of ik wil meer voor mezelf opkomen als ik voel dat mensen geen rekening houden met mijn gevoelens. 

Wanneer dit duidelijk is kun je effectief en gestructureerd te werk gaan in situaties waarin jij je wilt verbeteren. Hoe specifieker je de situaties beschrijft hoe makkelijk het wordt en hoe beter je hem gaat herkennen wanneer deze situaties zich voordoet.

Je kunt dan bijvoorbeeld je frustratie (wanneer je agressief bent) gaan proberen te beheersen of proberen zeer moedig te zijn (wanneer je sub assertief bent).

Stap 4 – Oefenen met assertiviteit om assertiever te worden

In principe kun je overal oefenen met assertief zijn, zolang je maar rekening houdt met de waarden van jezelf en die van de ander. Vaak is praktijk na het lezen van theorie de beste leerschool.

Als je thuis agressief of sub-assertief gedrag vertoont is dit een ideale plek om te beginnen omdat dit de basis is van al het andere.

Let er bij sub-assertief gedrag wel op dat je huisgenoten of gezinsleden enigszins op kunnen kijken van je nieuwe assertieve gewoonten en dit misschien zelfs als opstandig ervaren. In dit geval kun je uitleggen dat je bezig bent om assertief gedrag te ontwikkelen natuurlijk, anders kunnen zij dit misschien helemaal verkeerd opvatten.

Bij agressief gedrag dat omgezet wordt in assertief gedrag kun je waarschijnlijk wachten op veel complimentjes en waardering, haha.

Het idee is dat je klein begint en dit steeds verder uitbouwt. Dit is voor je omgeving ook makkelijker om te begrijpen, maar als je gelijk de stap kunt zetten voor jezelf is dit ook goed natuurlijk.

Tips om te hanteren voor assertiviteit voor sub-assertieve personen

1. Kap een telefonische verkoper af. Een telefonische verkoper afkappen is een logische en gemakkelijke eerste stap voor sub-assertieve personen. Je zit veilig achter je telefoon en telefonische verkopers zijn voor 90% ook gewoon echt heel irritant. Meer reden om assertief te zijn kun je dus bijna niet krijgen. Behalve je eigen verlangens na streven dan natuurlijk. 😉
2. Sla eens een stuk taart af of iets anders te eten/drinken als je daar geen zin in hebt. En voel je dan vooral niet schuldig. Wees trots op jezelf dat je dit hebt gedaan en raak verslaafd aan hoe lekker het voelt en probeer steeds een stapje verder te gaan.
3. Durf vragen te stellen als je iets uitgelegd krijgt op school/werk of privé. Er bestaan geen domme vragen zeggen ze wel eens en zo moet je er eigenlijk ook in staan. Daarnaast telt jou mening en zal je 9 van de 10 keer gewoon hele logische en goede vragen stellen en soms misschien een domme, maar who cares?
4. Reageer eens niet op andere mensen. Last van een vervelend agressief of plagerig type? Reageer gewoon eens niet of nog beter geef een korte terechtwijzende reactie. Wees kort af en duidelijk. Toon weinig interesse en soms werkt dat het best door helemaal niet te reageren. Probeer dit uit voor je zelf en creëer een denkbeeldige muur tussen jou en de andere persoon.
5. Stop met het geven van toelichtingen. Als je iemand je vraagt of je iets of waarom gedaan hebt, geef dan gewoon een keer antwoord zonder toelichting. Je hoeft geen toelichting te geven of je te verantwoorden.

Tips om te hanteren voor assertiviteit voor agressieve personen

1. Laat een anders een uitspreken en probeer zijn of haar mening te begrijpen. Als je andere leert begrijpen zal je zien dat je waardering voor andere mensen ook steeds meer groeit en jij als persoon ook. Je zal wijzer worden en je ook prettiger voelen om dat je meer accepteert van anderen. Het is goed om wat toleranter te zijn.
2. Geef je reactie zonder daarbij de ander te beledigen, maar toon respect voor hem/haar. Je zal merken dat je op de lange termijn betere relaties kunt onderhouden en mensen meer respect en waardering voor je hebben. Dit zal je zelf dan ook een beter gevoel opleveren.
3. Oefen mindfulness en leer je emoties te beheersen. Mindfulness kan je rustiger maken en vriendelijker. Het leert je ook het leven en andere personen meer waarderen. Voor sommige mensen werkt meditatie ook erg goed.
4. Doe eens iets aardig voor een ander persoon en geniet van de waardering. Je zal iemand anders blij maken en hierdoor zal deze persoon jou oprecht aardiger vinden en blij zijn met jouw goede daad. Geniet hiervan.

Een boek over assertiviteit lezen

Je kunt veel over assertiviteit leren in de theorie. Vaak kun je het daarna beter uitvoeren in de praktijk. Je weet dan namelijk waarom je iets doet. Die achterliggende gedachte is erg belangrijk. Dat is waarom wij aanraden eerst een boek of cursus te volgen voor je assertiviteit gaat toepassen in de praktijk. 

Dit hoeft geen weken studeren te zijn of een slopend traject van meerdere maanden. Maar gewoon een boek lezen of een beknopte cursus die je thuis kunt volgen.

Stap 5 – Anderen assertiever maken

Als je zelf assertief bent kun je natuurlijk ook anderen helpen om assertiever te worden. Er is geen betere leerschool dan zelf lesgeven.

Let er wel bij op dat mensen ervoor open moeten staan om deze nieuwe vaardigheid aan te leren. Als iemand er niet voor open staat en er geen zin in heeft, bespaar jezelf dan de moeite!

Het leven is te kort om aan dingen te werken die niet werken.