Volgens Watzlawick et al (1970) is het niet mogelijk om niet te communiceren. Ze stellen dat elk gedrag communicatieve waarde heeft, dus je communiceert altijd.
Communicatie is niet altijd verbaal; Het kan zich ook non-verbaal uiten. Het non-verbale gedrag kan meer betekenis hebben dan je verbale communicatie en dit had je misschien niet verwacht.
Het verklaart waarom je op een bepaalde manier met een ander omgaat. Volgens Remmerswaal (1998) denk je dat je altijd op twee verschillende niveaus met de ander omgaat:
- Het inhoudsniveau: dit gaat over de inhoud, de informatie en het bericht in het algemeen.
- Het betrekkingsniveau: hier geeft de zender van het bericht aan hoe de inhoudt opgevat dient te worden door de ontvanger. Daarnaast laat hij hierbij ook zien hoe hij zichzelf ziet in relatie tot de ander. (Remmerswaal, 1998, p.125.)
1. Het inhoudsniveau
Inhoudsniveau in communicatie verwijst naar de hoeveelheid informatie of betekenis die wordt gecommuniceerd in een bepaalde interactie.
Het inhoudsniveau kan hoog of laag zijn, afhankelijk van de hoeveelheid informatie die wordt overgebracht. Interacties met een hoge inhoud omvatten duidelijke communicatie van complexe ideeën, terwijl interacties met een lage inhoud minder zinvolle communicatie inhouden.
1.1 Waarom belangrijk?
Het inhoudsniveau van communicatie is belangrijk omdat het de boodschap overbrengt die wordt verzonden.
Als het inhoudsniveau te complex is, wordt de boodschap mogelijk niet begrepen. Als het inhoudsniveau te eenvoudig is, is het bericht mogelijk niet interessant.
Het inhoudsniveau moet net complex genoeg zijn om de boodschap nauwkeurig over te brengen, maar niet zo complex dat het de lezer in verwarring brengt.
Het is dus eigenlijk eenvoudig communiceren, maar dan wel net interessant genoeg om de aandacht erbij te houden.
1.2 Hoe het gezegd wordt vs wat er gezegd wordt
De manier waarop iets wordt gecommuniceerd kan vaak belangrijker zijn dan de inhoud van de boodschap zelf.
Dit komt doordat de manier waarop informatie wordt doorgegeven, van invloed kan zijn op hoe deze door de luisteraar wordt geïnterpreteerd.
Als een spreker bijvoorbeeld boos of vijandig is bij het doorgeven van een bericht, zal de luisteraar de informatie waarschijnlijk negatiever ervaren dan wanneer de spreker op een rustige en respectvolle manier had gecommuniceerd.
2. Het betrekkingsniveau
Het betrekkingsniveau in communicatie is belangrijk omdat het de manier beïnvloedt waarop we met anderen omgaan.
Onze interacties zijn gebaseerd op onze veronderstellingen over de andere persoon, en deze veronderstellingen worden gevormd door onze percepties van de relatie.
Het betrekkingsniveau is ook van invloed op hoe we de communicatie van de ander interpreteren. Dit kan uiteraard ook verbeterd worden door goed aandachtig en actief te luisteren.
2.1 Waarom belangrijk?
Het niveau van de relatie in communicatie is belangrijk omdat het van invloed kan zijn op de manier waarop berichten worden geïnterpreteerd.
Als twee mensen een sterke relatie hebben, is de kans groter dat ze elkaars berichten kunnen begrijpen zonder verkeerde interpretatie.
Als twee mensen echter een zwakke relatie hebben, is de kans groter dat ze elkaars berichten verkeerd interpreteren.
2.2 Soorten relaties
Het betrekkingsniveau kan worden onderverdeeld in drie soorten relaties: kennissen, vrienden en familie.
Hoe hoger het relatieniveau, hoe groter de kans dat de persoon de boodschap interpreteert op een manier die consistent is met zijn overtuigingen en waarden.
2.3 Complementair en symmetrisch
Er zijn twee varianten van betrekkingsniveau: complementair en symmetrisch (Remmerswaal, 1998): Aan de ene kant is er een complementaire relatie, waarbij de ene persoon ondergeschikt is en de andere ‘superieur’, en in dit geval is de ene persoon ondergeschikt en de de ander is superieur.
Aan de andere kant is er een symmetrische relatie, wanneer het ene individu ondergeschikt is en het andere dominant, en ook in dit geval is de ene persoon ondergeschikt en de andere dominant.
Je zou denken dat het symmetrische niveau de moeite waard is om na te streven, maar Remmerswaal (1998) beweert dat dit niet altijd zo is.
Een symmetrische relatie kan rivaliteit doen escaleren, zoals moeilijkheden kunnen ontstaan als de ene partij ernaar streeft de andere voor te blijven.
3. Beter worden in communiceren op inhouds- en betrekkingsniveau
Er zijn veel manieren om de communicatie te verbeteren, maar op inhoudelijk en relatieniveau zijn het verbeteren van het begrip van het standpunt van de ander en het nemen van tijd om een relatie op te bouwen twee sleutelfactoren.
Als mensen elkaars standpunten begrijpen, kunnen ze beter communiceren en conflicten oplossen. Leer je partner dus beter kennen en/of verdiep je van te voren in zijn of haar interesses.
Bovendien, wanneer mensen een sterke relatie hebben, is de kans groter dat ze effectief communiceren, zelfs in moeilijke situaties.
De communicatie wordt ook verbeterd wanneer mensen duidelijke en beknopte taal gebruiken (eenvoudig communiceren) en dingen als vakjargon of streektaal vermijden.
Bekijk ook zeker onze tips om jouw communicatie verbeteren!
Team Mindsetking bestaat uit het team van schrijvers van Mindsetking. Zij publiceren voornamelijk op basis van wetenschappelijk publicaties en diepgaand onderzoek naar het onderwerp in kwestie. Heb je vragen? Je kunt ons bereiken via contact@mindsetking.nl.