Het geheim van dankbaarheid: wat is het en hoe toon je het?

De Amerikaanse psycholoog Martin Seligman deed, in een beroemd geworden speech in 1998, een oproep om meer aandacht en onderzoek te besteden aan wat mensen nou echt gelukkig maakt. In de vele onderzoeken die op zijn oproep volgden, kwamen verschillende karaktereigenschappen naar voren die mensen gelukkiger door het leven kunnen laten gaan. De meest prominente bleek dankbaarheid te zijn. Uit veel onderzoeken bleek dat mensen die van nature sneller dankbaar zijn voor zowel grote als kleine zaken in hun leven, vaker dan anderen hun leven als gelukkig bestempelden.

Wat is dankbaarheid eigenlijk?

Dankbaarheid is allereerst een positieve emotie. Vaak wordt er bij het woord dankbaar gedacht aan bedanken voor een presentje, maar dankbaarheid gaat veel dieper dan dat.

In religie speelt dankbaarheid ook een grote rol, religieuze mensen spreken dan dank uit naar een god. Maar ook in moeilijke tijden toch een lichtpuntje weten te vinden, of zaken niet als vanzelfsprekend aannemen zijn ook een vorm van dankbaarheid.

Mensen die leven vanuit dankbaarheid weten vaak zonder moeite toch kleine zaken te benoemen waar ze dankbaar voor zijn, zonder dat ze daar hun mogelijke problemen voor hoeven te bagatelliseren.

Het is een mindset, met een focus op het positieve en de voordelen die dit met zich meebrengt.

Leven in dankbaarheid

Wanneer je leeft in dankbaarheid doet dit wonderen voor je humeur en heb je meer kans op gelukkig zijn (met jezelf). Logisch, want door steeds aandacht te besteden aan dingen die goed gaan, en waar je dankbaar voor bent, krijgen de mindere zaken geen vat op je mentale gesteldheid.

De positieve emoties maken je meer tevreden met je leven en de toekomst ziet er zonniger uit. Vaak verminderen ook gevoelens van neerslachtigheid en angst wanneer je focust op dankbaarheid.

Het uiten van dankbaarheid

Dankbaarheid voelen doet al veel voor de mate van levensvreugde die je voelt, maar dankbaarheid tonen doet hier nog een schepje bovenop.

Sonja Lyubomirsky van de Stanford University heeft onderzoek gedaan naar de effecten van dankbaarheid. Uit haar onderzoek bleek dat dankbaarheid tonen een goede stap is in de richting van een gelukkig leven.

Een ander laten merken dat je dankbaar bent voor wat ze voor je gedaan hebben, of wat ze voor je betekenen, brengt een instant geluksgevoel met zich mee voor zowel de gever van dankbaarheid als voor de ontvanger.

De instelling hebben om waardering uit te spreken naar anderen maakt bovendien dat je prettig bent om mee om te gaan en vriendelijk en empathisch overkomt.

Hierdoor zullen mensen graag in je omgeving zijn en goede sociale contacten dragen weer bij aan een nog prettiger leven.

Wanneer je dankbaar bent voor zaken in je eigen leven laat dit je minder focussen op wat anderen hebben, en jij niet hebt.

Van vergelijken met een ander wordt niemand gelukkiger, en jaloersheid is een negatieve emotie die slecht samengaat met dankbaarheid.

Leven en laten leven, en kijken naar wat werkt voor jou en daar een geluksgevoel bij oproepen, het zal voor jezelf rust brengen en anderen zullen graag in je omgeving willen zijn.

Iets waar je dan weer je dankbaarheid voor kunt uitspreken. Een vicieuze cirkel van positiviteit!

Dankbaarheid tonen is te leren

Niet iedereen is van nature dankbaar of kan zo maar leven vanuit dankbaarheid. De mindset brengt echter zo veel voordelen met zich mee dat het toch een goed idee kan zijn om het te proberen want… het is aan te leren!

• Maak de afspraak met jezelf dat je op gezette tijdstippen opschrijft waarvoor je dankbaar bent. Soms zal dit heel gemakkelijk zijn, op andere momenten zal je waarschijnlijk, zeker als je net begint, flink moeten graven. Het nut van deze oefening is dat je, bijna ongemerkt, steeds meer gaat letten op positieve dingen om dankbaar voor te zijn. Het kan iets simpels zijn als een leuk gesprek bij de kassa van de supermarkt, of in een fris, net verschoond, bed stappen ’s avonds. De negatieve zaken in je leven worden in verhouding kleiner als je er een lijstje positieve zaken tegenover kan zetten.
• Leer imperfectie te waarderen door jezelf te vertellen dat perfectie niet bestaat, jij bent goed genoeg, je doet het goed genoeg. Denk niet aan wat je op een dag niet hebt kunnen bereiken als je ook kunt focussen op wat er wél gelukt is, en wees daar dankbaar voor.
• Stuur je gesprekken richting dankbaarheid. Hoe vaak mondt een gesprek met vrienden of collega’s niet uit in een klaagzang over wat er allemaal mis is in de wereld of op het werk? Begin een gesprek eens met een positieve vraag of opmerking. Het gesprek zal anders verlopen en in plaats van een gevoel van verlies van energie, zal het gesprek een energizer worden voor alle gesprekspartners.
• Verheug jezelf op de regelmatige momenten waarvan je weet dat ze een gevoel van dankbaarheid kunnen oproepen. Denk bijvoorbeeld aan een wandeling die je regelmatig maakt met een vriend of vriendin, of aan het uitlaten van de hond, of aan het iets samen doen met je kinderen. Vaak zit je dan nog met je hoofd in het leven van alledag met de bijkomende sores. Beter is het om die op dat moment te laten voor wat ze zijn, te genieten van het moment en je omgeving met hernieuwde interesse te bekijken. De natuur, mensen met al hun eigenaardigheden, de wind door de bomen, een zonsondergang, alle momenten van waardering daarvoor zijn positieve gevoelens van dankbaarheid.
• Bedank anderen wanneer ze iets (kleins) voor je hebben gedaan of gewoon omdat jij ze belangrijk vindt. De persoon die je bedankt voelt zich sociaal waardevoller en zal hierdoor eerder de neiging te hebben om wederom hulpvaardig te zijn of om zelf ook anderen zijn of haar dankbaarheid te tonen. En zo kun je het cirkeltje rond te maken en dankbaarheid doorgeven. Ook Sara Algoe, die onderzoek deed naar dankbaarheid binnen relaties, beaamt dit. Wanneer partners elkaar regelmatig bedanken voelen ze zich gewaardeerd en gezien, wat natuurlijk iedere relatie ten goede komt.

Dankbaarheid, een vergrootglas voor positief zijn

Dankbaarheid is misschien wel het beste te vergelijken met een vergrootglas. Met dit vergrootglas verleg je de aandacht naar het positieve en vergroot je dat onderdeel uit.

Het maakt niet dat alles eromheen verandert of weg is, maar jouw aandacht is even gevangen door iets waar je gelukkig van wordt, waardoor het geheel weer beter in verhouding is.

Philip Watkins van de Eastern Washington-universiteit, die meerdere onderzoeken naar dankbaarheid uitgevoerd heeft, stelt dat je, door jezelf te trainen in het vinden van momenten van dankbaarheid, dit uiteindelijk bewustwording van al het goede in je leven tot gevolg heeft.

Leven in dankbaarheid brengt dus veel voordelen met zich mee, voor jezelf maar ook voor anderen. Het belangrijkste voordeel is natuurlijk een gelukkiger leven, want wie wil dat nou niet!

Blij zijn met wat je hebt voor een gelukkiger leven

Terwijl ik hier zit en nadenk over mijn leven, realiseer ik me dat dankbaarheid een van de grootste sleutels tot geluk is. Het is zo gemakkelijk om verstrikt te raken in meer willen, denken dat we meer nodig hebben om gelukkig te zijn. Maar de waarheid is dat als we geen geluk kunnen vinden met wat we nu hebben en dus niet dankbaar zijn, we nooit echt gelukkig zullen zijn.

Ik heb momenten gehad waarop ik het gevoel had dat er niets goed ging en dat er niets goeds in mijn leven was. Toen besefte ik hoe krachtig dankbaarheid werkelijk is. Toen ik me begon te concentreren op alle dingen die ik wel had – een dak boven mijn hoofd, eten op tafel, liefhebbende vrienden en familie – veranderde alles voor mij. Plots veranderde mijn perspectief en het voelde alsof er een gewicht van me af was getild.

Dus als je je down of ontevreden voelt met je leven, probeer dan je aandacht te verleggen naar wat je wel hebt.