Piramide van Maslow – Theorie & Uitleg

Hoe wij gelukkig worden als mens? Het is een vraag die door vele filosofen en wetenschappers uiteen is gezet. Eén van deze mensen was Abraham Maslow. Hij was misschien ook wel de meest succesvolle omdat zijn theorie tegenwoordig in ontzetten veel studies terug is te vinden.

Hij formuleerde zijn ‘Hiërarchie van Behoeften‘, ook wel bekend als de ‘piramide van Maslow‘. Hij gaat er hierbij vanuit dat een mens een stap ”hoger” in de piramide neemt, wanneer een ”lagere” behoefte is gevuld en zo uiteindelijk tot een soort van maximaal geluk komt.

Het gaat over wat mensen motiveert, wat is hun drijfveer om iets te gaan doen en wanneer nemen zij “een volgende stap”?

Abraham Maslow heeft in 1934 zijn model ontwikkeld dat op de dag van vandaag nog mega bekend is. Zo wordt de behoefte piramide nog veel toegepast binnen organisatie en leren veel jong volwassen wat het inhoudt op de schoolbanken.

Volgens de theorie van Abraham Maslow streeft een mens er altijd naar zijn behoeftes te bevredigen, hierbij wordt geen onderscheid gemaakt in leeftijd of sekse. 

Maslow heeft voor zijn behoeften-piramide wel onderscheid gemaakt in 5 dimensies, ook wel 5 niveaus van behoeften-vervulling. Hierbij gaat hij ervan uit dat een nieuw niveau pas bereikt kan worden, als het onder gelegen niveau bevredigd is. Je schuift als het ware dus steeds een niveau omhoog in de piramide.

Geen niveau mag overgeslagen worden

Het is volgens deze theorie niet mogelijk om een niveau over te slaan. Het is daarom volgens Abraham Maslow belangrijk om een behoefte die is weggevallen of overgeslagen als nog te bevredigen. Hierbij wordt er ook vanuit gegaan dat hoe hoger men in de piramdie komt, hoe lastiger het wordt om een behoefte te bevredigen.

De vijf verschillende behoeften categorieën

1. Fysiolofische behoeften (de basis)

Ook wel de basisbehoeften genoemd. Hierbij gaat het om overleven en dit is de basis die je dus als mens nodig hebt om te kunnen bestaan. Deze primaire basisbehoeften bestaan uit: drinken, eten, slapen, maar ook seks, ademen, beweging en ontspanning horen hierbij. Vaak vinden mensen het bijzonder dat ook seks tussen dit rijtje staat, maar in werkelijkheid zou een mens zonder seks zich niet kunnen voortplanten en dus uitsterven.

2. Veiligheidsbehoeften

Nadat je in leven kunt blijven gaat men volgens Maslow op zoek naar veiligheid, nog niet zo gek vinden ook wij. Veiligheid is immers belangrijk, want als je onveikig bent wordt het ook lastig om in leven te kunnen blijven en daarnaast in behoeften als ontspanning te voorzien. 

Bij veiligheidsbehoeften horen: rust, geborgenheid, stabiliteit, gezondheid, bescherming en orde. Vrij vertaald naar een situatie van hedendaagse: een vast inkomen zorgt voor brood op de plank en hiermee kan men zijn of haar familie een dak boven het hoofd bieden. Dit geeft veiligheid en warmte gedurende de dag en nacht. 

3. Sociale behoeften

Van alle dieren behoren mensen samen met een paar anderen, tot de meest sociale op aarde (terreuraanslagen daargelaten). Mensen zijn groepsdieren en willen bij een groep horen, dan voelen zij zich fijner. Tot deze categorie horen dan ook vriendschap en acceptatie. Het is belangrijk dat je in een groep ook geaccepteerd wordt om naar een hoger niveau te gaan.

Vrij vertaald zou dit hedendaags kunnen betekenen dat iemand zich na het verkrijgen van een vast contract meer onderdeel van het team voelt en zich vrijer voelt om sociale relaties aan te gaan met collega’s op basis van vertrouwen (niveau 3: sociale behoeften).

4. Behoefte aan erkenning

Wanneer de eerste drie niveaus succesvol zijn gevuld, dan gaat men volgens de theorie van Maslow over naar het vierde niveau: het niveau van behoefte aan erkenning. Mensen krijgen graag erkenning want dit geeft hen een goed gevoel. Dit is bijvoorbeeld ook een stimulerende factor op het gebied van werk. Je krijgt dan waardering en dit vaak nog belangrijker dan een flinke zak met geld.
Volgens de theorie is het belangrijk dat men eerst zelfrespect ontwikkeld om daarna respect voor anderen te kunnen ontwikkelen.

Mensen kunnen bijvoorbeeld in sociale kringen of in werksituaties op dit gebied gemotiveerd worden door: complimenten te geven en door vertrouwen en verantwoordlijkheid geven.

5. Behoefte tot zelfrealisatie

Wanneer iemand succesvol de eerste 4 niveaus heeft vervuld kan men overgaan tot niveau 5: zelfrealisatie. Dit is ook een behoefte en geeft dus optimaal vervulling aangezien het de laatste behoefte is en alles hiervoor is vervuld.

Deze behoefte aan zelf realisatie kan op verschillende manieren ingevuld worden, we noemen enkele voorbeelden: zo kan met een cursus of studie volgen naast zijn of haar werk of enthousiast een sport of hobby beoefenen.

In het werk zou dit er als volgt uit kunnen zien: sommige werknemers doen het erg goed en krijgen zo de gelegenheid van hun werkgever om zich verder te ontwikkelen middels een studie of cursus. Zij hebben dan al erkenning verworven en weten dat zij goed op hun plaats zitten. De cursus of studie is dan een trofee die zelfrealisatie zou vervullen

Volgens Abraham Maslow heeft de mens namelijk altijd de neiging om zich verder te ontwikkelen en daarom staat zelfrealisatie bovenaan. Mensen willen volgens hem van nature altijd meer leren, meer geld of materialen bezitten, beter worden in wat zij doen etc. Echter is het wel benodigd om hiervoor de eerder genoemde niveaus te vervullen.

De uitgebreide hiërarchie van behoeften (8 niveaus)

Het is belangrijk op te merken dat het vijf-fasenmodel van Maslow (1943) later is uitgebreid door maslow zelf. Aan zijn oorspronkelijk vijf-fasenmodel heeft de wetenschapper cognitieve en esthetische behoeften (Maslow, 1970) en latere transcendentiebehoeften (Maslow, 1970) toegevoegd.

Wijzigingen in het dit oorspronkelijke vijf-fasenmodel zijn zodoende veranderd in een acht-fasenmodel en deze is ontwikkeld tijdens de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw. Het acht-fasenmodel van Maslow komt er dan als volgt uit te zien:

1. Biologische en fysiologische behoeften: eten, drinken, zuurstof, onderdak, warmte, slaap, seks etc.
2. Veiligheidsbehoeften: bescherming tegen gevaar, een veilig gevoel hebben, stabiliteit, vrijheid van angst.
3. Behoeften aan liefde en erbij horen: vriendschap, intimiteit, acceptatie, vertrouwen, het ontvangen en geven van liefde, deel uitmaken van een groep (familie, vrienden, hobby, werk etc).
4. Behoeften aan waardering: deze deelde Maslow in twee categorieën in: (1) achting voor zichzelf (waardigheid, prestatie, onafhankelijkheid, jezelf waardig voelen) en (2) de behoefte om door anderen gewaardeerd te worden (status, prestige, bewondering).
5. Cognitieve behoeften: dingen begrijpen, kennis van zaken hebben, nieuwsgierig zijn.
6. Esthetische behoeften: waardering en zoeken naar mooie dingen in het leven, balans hebben, materialen verschaffen, enz.
7. Behoeften aan zelfverwezenlijking: persoonlijke ontwikkeling / zelfontplooiing, zoeken naar persoonlijke groei en geweldige ervaringen beleven. Een sterk verlangen te hebben om te kunnen worden naar wat je fantasie je toegeeft. Zoals Maslow verwoordde: ”om te worden wat men maximaal zou kunnen worden”.
8. Transcendentiebehoeften: mensen worden gemotiveerd door waarden en gebeurtenissen die het persoonlijke (aardse) vlak overstijgen. Denk hierbij aan: mystieke ervaringen, natuurlijke wonderen, verrukkelijke seksuele ervaringen, dienstbaarheid aan anderen, nastreven van ontdekkingen, religies volgen, esthetische ervaringen etc).

Kritiek op de Piramide van Maslow

Er is hedendag steeds meer kritiek op de piramide van Maslow. Zo merkt men steeds vaker dat verschillende onderwerpen uit verschillende niveaus van de piramide niet perse in hierarchische volgorde verlopen.

Een voorbeeld: zo kan iemand een aanvullende studie volgen op z’n werk, maar bijvoorbeeld een heel treurig seksleven leiden. Of iemand kan bijvoorbeeld werkloos zijn of onder slechte omstandigheden werken, maar toch een rijk sociaal leven hebben.

Ook kunnen de verschillende behoefte per situatie per individu verschillen. Zo kun je stellen dat jonge mensen meer behoefte hebben aan sociaal contact en erbij horen en dat oudere mensen zich meer richten op en streven naar erkenning.

Grootste en best onderbouwde punten van kritiek

De theorie van Maslow is zowel binnen als buiten de psychologie enorm populair geworden. Met name onderwijs en het bedrijfsleven hebben de invloed van de piramide van Maslow het meest gevoeld. Desondanks dat de theorie erg populair is, is de theorie niet zonder kritiek geweest.

De belangrijkste punten van kritiek volgens ons:

1. Behoeften komen niet voort uit hiërarchie: desondanks dat sommige onderzoeken enige steun bieden aan de theorieën van Maslow, wil dat niet zeggen dat alle onderzoeken in staat zijn geweest om de bevindingen van Maslow te onderbouwen. In tegendeel: onderzoekers Wahba en Bridwell rapporteerden dat er weinig bewijs was voor Maslows rangschikking van deze behoeften en dat er zelfs nog minder bewijs was dat deze behoeften bij de meeste mensen in een hiërarchische volgorde staan. Het lijkt er dus op dat behoeften van mensen ondanks Maslows theorieën niet in hiërarchische volgorde ontstaan.
2. De theorie van Maslow is erg moeilijk te onderzoeken: Een ander groot punt van kritiek gaat erover dat de theorie van Maslow erg moeilijk is om te onderzoeken en dat zijn definitie van zelfverwezenlijking bijzonder lastig is om wetenschappelijk te testen. Daarnaast is Maslows eigen onderzoek naar zelfverwezenlijking gebaseerd op een uitermate kleine steekproef, waardoor de betrouwbaarheid van het onderzoek in moet leveren. Hij baseerde ook sommige beweringen op aannames. Zo las hij biografieën van beroemde personen en deed hij zelf de aanname dat deze personen op niveau 5 in zijn hiërarchie zaten.