Non verbale communicatie voorbeelden en uitleg

Non verbale communicatie is super belangrijk en de tegenhanger van verbale communicatie. Wetenschappers hebben onderzocht dat non verbale communicatie in de meeste situaties meer dan de helft van de communicatie uitmaakt die wordt overgebracht. Het is dus zeker de moeite waard om je non verbale communicatie op orde te brengen. Je zult hierdoor sterker, duidelijker en overtuigender overkomen. Op deze pagina geven we je inzicht in verschillende vormen van non verbale communicatie en daarbij komen ook tips aan bod.

1. Wat is non verbale communicatie?

Non verbale communicatie is communicatie die niet verbaal en bijvoorbeeld door middel van lichaam, houding, gebaren, gezichtsuitdrukkingen, stiltes en oogcontact wordt uitgedrukt.

Met non verbale communicatie versterk je het gesproken woord (ook wel de verbale communicatie genoemd). Het is een krachtig middel om je boodschap duidelijker over te brengen. Ook kan non verbale communicatie dezelfde boodschap in woorden anders overbrengen.

Als je bijvoorbeeld heel vrolijk zegt ”goed gedaan” wordt dit enthousiast ontvangen, maar als je ”goed gedaan” op een sombere manier zegt, lijkt het of de persoon dit niet zo bedoeld. Zo kun je met non verbale communicatie jou boodschap kracht bij zetten en voorzien van de juiste bedoeling.

2. Waarom is non verbale communicatie belangrijk?

Non-verbale communicatie is een essentieel onderdeel van ons dagelijks leven. Het wordt gebruikt in alle soorten interacties, van een eenvoudige begroeting tussen twee mensen tot een complexe zakelijke onderhandeling. Weten hoe we non-verbale communicatie effectief kunnen gebruiken, kan ons helpen sterke relaties op te bouwen en ervoor te zorgen dat onze boodschap nauwkeurig wordt overgebracht.

Non-verbale communicatie kan worden gebruikt om emotie en houding over te brengen, waardoor het een hulpmiddel van onschatbare waarde is om jouw punt duidelijk over te brengen en daarom is non verbaal communiceren ook zeer belangrijk bij presentaties.

Non-verbale signalen zoals gezichtsuitdrukkingen, gebaren en lichaamstaal kunnen een andere persoon vertellen of je ergens blij of verdrietig over bent of dat je het gesprek wilt beëindigen of verder wilt praten. Bovendien kan non-verbale communicatie ook worden gebruikt om respect en mededogen over te brengen – twee eigenschappen die belangrijk zijn in elke succesvolle relatie.

Door het belang van non-verbale communicatie te begrijpen, kunnen we ervoor zorgen dat we te allen tijde de juiste boodschap aan anderen overbrengen. Hieronder zullen we een aantal voorbeelden geven van non-verbale communicatie.

3. Non verbale communicatie voorbeelden

Wetenschappelijk onderzoek naar non verbale communicatie en gedrag is begonnen met de in 1872 gepubliceerde ”The expression of the emotions in Man and Animals”, van Charles Darwin.

Sinds deze tijd is er veel onderzoek gedaan naar non verbale communicatie. Dit onderzoek ging dan vaak over de verschillende typen, uitingen en effecten van non verbale communicatie.

Hoewel deze signalen vaak erg subtiel zijn en ze niet erg opvallen, heeft wetenschappelijk onderzoek negen soorten non verbale communicatie geïdentificeerd:

3.1 Gebaren

Gebaren zijn opzettelijke bewegingen en signalen, die gebruik worden om een betekenis over te brengen, zonder woorden. (1)

Het woord doet natuurlijk gelijk denken aan gebarentaal. Maar gebaren worden ook alledaags veelvuldig gemaakt door onder meer zwaaien, aanwijzen, een duim opsteken of het schudden van het hoofd. Veel gebaren zijn gerelateerd aan cultuur en hebben dus een verschillende betekenis in verschillende landen.

Gebaren kunnen ook gebruikt worden om andere mensen te beinvloeden. Zo kan het kijken op een horloge aanduiden dat iemand weinig tijd heeft of geen zin heeft om een praatje te maken. Het rollen van de ogen kan aanduiden dat iemand iets vervelend vind.

In een rechtszaal maakten rechters van bovenstaande signalen gebruik en deze werden zo krachtig bevonden dat deze gebaren tegenwoordig in rechtszalen verboden zijn.

3.2 Lichaamstaal en houding

Lichaamstaal en houding zijn ook erg belangrijk voor het overbrengen ven communicatie en informatie. (2) Wetenschappelijk onderzoek naar lichaamstaal is sinds de jaren 70 sterk toegenomen. Ook zijn er veel boeken geschreven over houdingen sindsdien en hebben we niet alleen gevoelsmatig zicht op lichaamstaal en houding gekregen, maar ook wetenschappelijk.

Gekruiste armen en benen kunnen bijvoorbeeld inhouden dat iemand zich afsluit en zich niet op haar gemak voelt. Maar er moet uitgekeken worden met het interpreteren van lichaamstaal, want hoewel het een aanwijzing kan zijn, kan de vrouw ook gewoon haar inkijk van haar rokje verbergen.

Zo wordt ook vaak het aanraken van de neus in verband gebracht met leugenachtigheid, maar een persoon kan ook gewoon jeuk hebben aan zijn neus en de waarheid vertellen.

Wel kan gesteld worden dat een zekere houding over het algemeen een houding is die rechtop staat, met de borst naar voren en het hoofd ietwat naar achter gekanteld. Amy Cuddy heeft een top presentatie gegeven bij Ted Talks waarin het onderwerp van power poses wordt belicht.

3.3 Afstand

Niet het eerste wat je zult verwachten bij non verbale communicatie, maar afstand hoort hier zeker bij. (3) Je communiceert namelijk hoeveel afstand je van iemand neemt.

De hoeveelheid afstand die we nodig hebben en de hoeveelheid ruimte die we als bij ons horen, wordt beïnvloed door een aantal factoren, waaronder sociale normen, culturele verwachtingen, situationele factoren, persoonlijkheidskenmerken en mate van bekendheid.

In de Westerse wereld is het vaak intimiderend om binnen een meter van iemand te gaan staan. Dit wordt dan als niet wenselijk ervaren.

Bij een geliefde is dit natuurlijk heel anders als bij een formele situatie op werk. Vandaar ook dat je de sociale situatie hiervoor moet aanvoelen. Het is ook verstandig om assertief te zijn wanneer iemand in jouw persoonlijke ruimte komt en je je hier niet goed bij voelt.

3.4 Uiterlijk

Ons uiterlijk kan een wereld van verschil maken, op het gebied hoe mensen ons zien. Je kunt hierbij denken aan kleding, kleuren, haarstijlen, schoenen, sieraden en andere factoren die ons uiterlijk kunnen beïnvloeden. Al deze dingen tezamen vormen ook een middel voor non verbale communicatie. (4)

Wetenschappers hebben aangetoond dat er zoiets bestaat als kleurenpsychologie. Verschillende kleuren kunnen verschillende stemmingen en emoties oproepen. Zo is de kleur rood een stuk strenger dan baby blauw en is geel over het algemeen impulsiever dan andere kleuren.

Veel bedrijven nemen dit tegenwoordig mee in hun huisstijl, waarmee ze dus non verbaal naar hun doelgroep communiceren. Maar ook politici communiceren non verbaal met de kleur van hun stropdas bijvoorbeeld. Zo draagt Donald Trump vaak een rode stropdas.

Verder is het belangrijk dat je er bijvoorbeeld verzorgd en netjes uit ziet, wanneer je gaat solliciteren. De eerste indruk is erg belangrijk. Als je aankomt met een vlek in je shirt of pak, dan is de kans groot dat de andere persoon gelijk een oordeel over je vestigt.

Ook de dresscode van een bedrijf kan van invloed zijn of je goed wordt opgenomen of niet. Als je de dresscode niet weet, ga dan liever voor over-dressed dan voor under-dressed.

Onderzoekers hebben ontdekt dat uiterlijk een rol kan spelen in hoe mensen worden waargenomen en zelfs hoeveel ze verdienen. Een onderzoek uit 1996 wees uit dat advocaten die als aantrekkelijker werden beoordeeld dan hun collega’s, bijna 15 procent meer verdienden dan degenen die als minder aantrekkelijk werden beoordeeld.

Ook cultuur speelt een belangrijke rol bij de invloed op hoe uiterlijk wordt beoordeeld. Zo wordt in de Westerse wereld vaak een ideaal figuur als slank omschreven maar dit kan in verschillende Afrikaanse culturen, totaal anders zijn. Niet te vergeten dat in moslim culturen het laten zien van figuren al niet wenselijk is.

3.5 Gezichtsutdrukkingen

Ook of misschien wel vooral gezichtsuitdrukkingen hebben een groot aandeel in de non verbale communicatie. (5) Een glimlach of een frons kan een boodschap een totaal andere wending geven. Denk maar eens aan het zeggen van dankjewel op beide manieren. De blik op iemands gezicht is vaak het eerste dat we zien, zelfs voor we begrijpen wat iemand heeft gezegd.

Hoewel non verbale communicatie op veel vlakken in verschillende culturen kan verschillen, zijn gezichtsuitdrukkingen voor de basisemoties als woede, angst, verdriet en geluk, vergelijkbaar.

Het zijn ook emoties die erg lastig zijn om te sturen wanneer ze spontaan in ons opkomen. De eerste paar miliseconde kunnen we de microsignalen, die we sturen met onze gezichtuitdrukkingen, niet sturen. Het zit dus echt in het mens zijn.

3.6 Oogcontact

Oogcontact speelt een belangrijke rol bij non verbale communicatie. (6) Mensen leiden vaak de interesse van de andere persoon af uit oogcontact. Als iemand veelvuldig wegkijkt wordt dit als desinteresse ervaren.

Soms iemand ook bang om een ander in de ogen te kijken en dan hoeft het niet een teken van desinteresse te zijn maar is er gewoon angst voor de directheid van de andere partij of wordt het kijken in de ogen als te intiem ervaren.

Als iemand je strak aankijkt wil dat nog niet altijd zeggen dat een persoon geinteresseerd is in wat je te vertellen hebt. Onderzoek heeft uitgewezen dat dat wel afgelezen kan worden aan het knipperen van de ogen. Wanneer iemand vaak knippert is deze geinteresseerd in wat je zegt en probeert hij het verhaal te volgen.

3.7 Aanraking

Communiceren door aanraking is een ander middel van non verbale communicatie dat effectief kan worden ingezet. Het is iets dat vrouwen effectief kunnen gebruiken en waar vooral veel mannen gevoelig voor zijn.

Onderzoekers hebben verder ontdekt dat personen met een hoge status meer de neiging hebben om de persoonlijke ruimte van andere mensen binnen te drinken dan mensen met een lage status. Ook raken zij mensen vaker aan. Het wordt hierdoor volgens Julia Wood (wetenschapper) gebruikt als een manier om zowel macht als status te communiceren.

Daarnaast is er veel onderzoek gedaan naar het belang van aanraking in de kindertijd. Een gebrek aan aanraking in de kindertijd kan de ontwikkeling van een kind verminderen. Dit geld zowel voor mensen als dieren.

Dieren en mensen met een tekort aan aanrakingen hebben eerder de neiging om anti-sociale complexen te ontwikkelen en zijn dus op latere leeftijd over het algemeen ook slechter in het leggen van contact.

3.8 Luidhuid, toon en stijl van de stem

Ook wel paralinguïstiek genoemd. Het staat los van de verbale taal en omvat factoren zoals toon, luidheid, verbuiging en toonhoogte.

Het is een krachtig middel om de stem op deze wijze te gebruiken. Het schijnt zelfs krachtiger te zijn dan de woorden die voortkomen uit de stem. Wetenschapper Mehrabian deed hier onderzoek naar. Hoewel zijn onderzoek niet 100% vertrouwens wordt zijn professionals het er wel over eens dat een groot deel van hoe je overkomt bepaald wordt door non verbale communicatie.

Wanneer op een luide en krachtige toon worden gesproken, nemen meer mensen dit voor waar aan dan wanneer iemand op een zwakke, bibberige toon spreekt. Ook al berusten de woorden in het tweede geval op meer waarheid.

Verder is het ook belangrijk om op de intentie te letten die je wilt overbrengen. Als je iets aardigs wilt zeggen, zorg dan ook dat de toon vriendelijk en warm is. Als je iets aardigs zegt maar op een monotone toon, komt het heel anders over.

3.9 Stilte

Soms hebben mensen de neiging om alsmaar door te spreken en er zijn mensen die bij wijze van allergisch zijn voor stiltes. Wanneer er een stilte valt, zullen zij deze opvullen met woorden.

Het kan soms erg effectief zijn om stiltes toe te passen in de communicatie. Stiltes kunnen na een vraag effectief zijn, want het publiek zal dan moeite doen om na te denken. Hoe langer de stilte duurt hoe meer druk er op het publiek komt, om een antwoord tijdens de stilte te geven.

Ook wanneer de emoties hoog oplopen kan een stilte van pas komen. Iemand kan dan even de tijd krijgen om af te koelen en even tot tien te tellen. Wanneer er doorgesproken wordt is er de kans dat de conversatie escaleert.

3.10 Objecten

Objecten en afbeeldingen zijn ook hulpmiddelen die kunnen worden gebruikt om non-verbaal te communiceren. Op een online kanaal kan bijvoorbeeld een afbeelding worden gekozen als profielfoto.

Hierdoor wordt uw identiteit gekoppeld aan deze afbeelding. Je kunt zo iedereen die jou profiel bezoekt een bepaalde indruk van jezelf geven.

4. Non verbale communicatie en zelfvertrouwen

Als het gaat om het herkennen van een persoon met veel zelfvertrouwen, kan non-verbale communicatie een waardevolle indicator zijn. Door lichaamstaal en gezichtsuitdrukkingen zorgvuldig te beoordelen, is het mogelijk om mensen te identificeren die zelfvertrouwen uitstralen.

Een zelfverzekerd persoon kan rechtop staan met opgeheven hoofd, mensen in de ogen kijken als ze praten en gemakkelijk glimlachen tijdens een gesprek. Ze kunnen ook meer fysieke ruimte innemen dan degenen om hen heen als een indicatie van hun aanwezigheid. Bovendien spreken ze langzaam en duidelijk zonder te aarzelen of stotteren over woorden.

Zelfverzekerde personen stralen een sfeer van zelfverzekerdheid uit die kan worden geïdentificeerd door zorgvuldige observatie en analyse van hun non-verbale communicatiesignalen. Door aandacht te schenken aan deze subtiele boodschappen kunnen we diegenen herkennen die een sterk zelfvertrouwen lijken te hebben.

Bij het vergroten van iemands zelfvertrouwen wordt dan ook vaak veel tijd besteed aan het aspect non verbale communicatie.

4.1 En hoe herken je iemand met weinig zelfvertrouwen op basis van zijn non verbale communicatie?

Er zijn verschillende tekenen die gebruikt worden om een gebrek aan zelfverzekerdheid aan te wijzen: zoals een onderuitgezakte houding, gebrek aan oogcontact en friemelen of gevouwen handen.

Door deze non-verbale signalen te observeren, is het in zekere zin mogelijk te ontcijferen of iemand zich onzeker voelt over zichzelf of de situatie.

Wanneer iemand een gebrek aan zelfvertrouwen heeft, laat zijn lichaamstaal dit vaak zien door middel van een laag energieniveau en een algeheel negatieve presentatie, in tegenstelling tot iemand die assertiever lijkt met open armen en directe gebaren.

Let er wel op dat er ook andere dingen kunnen spelen en dat er altijd een kans in zit dat je er naast zit. Iemand zou bijvoorbeeld ook net een naar bericht kunnen hebben ontvangen over de ziekte van een dierbare of veel stress hebben ervaren op zijn werk.

5. Erg goed boek over non-verbale communicatie (aanrader)

Nieuwe inzichten in non-verbale communicatie is een essentieel boek voor iedereen die zijn begrip van het onderwerp wil verdiepen. Dit boek, geschreven door Annemieke Meurs en Saskia Tegenbosch, biedt lezers een uitgebreide kijk op de verschillende vormen van non-verbale communicatie en hoe deze effectief kunnen worden gebruikt in zowel persoonlijke als professionele situaties. Het boek behandelt onderwerpen als: hoe kan een boodschap tóch soms anders overkomen zonder dat je er erg in hebt? Waarom loopt het ene gesprek heel erg goed en het andere juist heel erg slecht Waarom vind je sommige personen gelijk aardig en ervaar je bij andere personen direct weerstand? Verder gaan de auteurs dieper in op zaken als lichaamstaal, gezichtsuitdrukkingen, gebaren, aanraking en oogcontact, evenals culturele verschillen in deze vormen van non-verbale communicatie.